Pomoc psychologiczno-pedagogiczna - czym jest i czy warto ''tracić czas''?

Pomoc psychologiczno – pedagogiczna jest sformułowaniem dosyć często używanym przez nauczycieli wychowania przedszkolnego. Warto jednak zastanowić się nad tym, co to dokładnie oznacza?

Zgodnie z rozporządzeniem MEN jest to pomoc udzielana dziecku w placówce i polega na indywidualnym wsparciu potrzeb dziecka w oparciu o rzetelne rozpoznanie jego potrzeb zarówno edukacyjnych, jak i rozwojowych, a także możliwości psychofizycznych.

Z czego może wynikać taka pomoc? Podłoża mogą być różne, zgodnie z przepisami prawa, są to: niepełnosprawność, niedostosowanie społeczne, zagrożenie niedostosowaniem społecznym, zaburzenia zachowania lub emocji, szczególne uzdolnienia dziecka/ucznia, specyficzne trudności w uczeniu się, deficyty kompetencji i zaburzenia sprawności językowych, przewlekła choroba, sytuacja kryzysowa lub traumatyczna, niepowodzenia edukacyjne, zaniedbania środowiskowe wynikające z sytuacji bytowej dziecka i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi, a także trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą. Kto udziela takiej pomocy? Nauczyciel!

Mogłoby się wydawać, że pomocą psychologiczno–pedagogiczną obejmuje się wyłącznie dziecko. Nic bardziej mylnego! Pomoc ta skierowana jest również do rodziców i nauczycieli. Polega ona na udzielaniu przez przedszkole wsparcia w/w osobom m. in. w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej dziecku. Korzystanie z pomocy psychologiczno–pedagogicznej w placówce jest dobrowolne i bezpłatne.

We wsparciu dziecka bardzo ważna jest współpraca rodzica z nauczycielami, wymiana zaobserwowanych zmian zachodzących u dziecka, rozmowa na temat rozwoju, lęków, trudności edukacyjnych czy zdolności, jakie dziecko posiada. Prawidłowa współpraca z rodzicami powinna opierać się przede wszystkim na wzajemnym zaufaniu. Bezsprzecznie rodzic zawsze pragnie dobra dla swojej pociechy, najlepiej ją zna, kocha bezwarunkowo i poświęca jej się całkowicie. Nauczyciel natomiast może być pierwszym obserwatorem dziecka w środowisku innym niż rodzinne. Przygląda się jego zachowaniu w grupie rówieśniczej, gdzie przebywa bez rodziców i musi wykazać się samodzielnością zarówno w samoobsłudze, jak i budowaniu relacji, zachowaniu się przy stole, przestrzeganiu zasad, adaptacji i w wielu innych sytuacjach, z którymi wcześniej nie miało do czynienia. Może zaobserwować jak dziecko funkcjonuje w grupie:

czy bawi się samo, z innymi dziećmi, czy może woli towarzystwo nauczyciela? Jak radzi sobie podczas zajęć dydaktycznych: czy potrafi udzielić odpowiedzi na zadane pytania, czy może się wstydzi, a może nie potrafi odpowiedzieć; czy koncentruje uwagę na zajęciach, czy przeszkadza, czy siada z grupą, czy może bezpiecznie czuje się jedynie obok swojej pani; czy zabawy w czasie wolnym są zróżnicowane, czy może zawsze wybiera tę samą zabawkę; czy radzi sobie z kartami pracy, czy może sprawia mu trudność trzymanie kredki, czy w czasie zajęć gimnastycznych prawidłowo wykonuje ćwiczenia, czy może jego ruchy są niezdarne lub też nie chce podejmować żadnych działań ruchowych; czy przeszkadza mu hałas, czy może wręcz przeciwnie – sam prowokuje głośne zachowania; czy mówi wyraźnie czy nie mówi wcale, czy jego rozwój jest adekwatny do wieku czy może rozwija się szybciej od dzieci w jego wieku, a może wykazuje pewne deficyty?

Te i wiele innych pytań pojawia się zarówno w głowie nauczyciela, jak i rodzica. Jak je rozwiązać? Czy nauczyciel jest diagnostą? Czy ma prawo oceniać nasze dziecko? Zdecydowanie – nauczyciel nie może postawić diagnozy. Wszelkie wątpliwości pomoże rozwiązać poradnia psychologiczno–pedagogiczna. Do takiej poradni wniosek może złożyć wyłącznie rodzic (lub prawny opiekun dziecka)! 

Kiedy zatem należy udać się do poradni? Wizytę tę warto rozważyć, gdy zauważymy u dziecka m.in. opóźniony rozwój mowy, nadruchliwość, trudności w relacjach społecznych, zdecydowanie wolniejsze niż u jego rówieśników pokonywanie poszczególnych rozwojowych kamieni milowych, nieradzenie sobie z własnymi emocjami, reakcje nieadekwatne do sytuacji, problemy z adaptacją, trudności w nauce, brak kontaktu wzrokowego. Tak naprawdę do poradni warto się zgłosić wtedy, kiedy pojawią się wątpliwości co do prawidłowości rozwoju dziecka. W placówce zostanie udzielona pomoc przez psychologa, pedagoga czy logopedę.

Co w efekcie można otrzymać po uzyskaniu opinii/orzeczenia wydanej/ego przez poradnię? Rzetelną diagnozę rozwoju dziecka oraz dodatkowe wsparcie dla siebie i przedszkolaka. Przede wszystkim zaś indywidualne lub grupowe zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym dla wychowanków, u których rozpoznano potrzebę wsparcia psychologiczno-pedagogicznego w danym zakresie.

Nie należy bać się wizyty w poradni. Warto korzystać z porad specjalistów – w końcu to wszystko dla dobra naszych dzieci. Opinia to nie wyrok, to informacja nad czym należy pracować, jaką sferę rozwoju wspierać, w jaki sposób pracować z dzieckiem w domu i w przedszkolu. Opinia zawiera diagnozę oraz niezbędne zalecenia do pracy z dzieckiem, które pozwalają na udzielenie mu odpowiedniej pomocy. Należy pamiętać, że nikt nie jest idealny, każdy rozwija się w swoim tempie, ma inny charakter, temperament i potrzeby. Im szybciej zacznie się pracować nad deficytami, tym szybciej osiągnie się efekty. Organizm dziecka jest bardzo plastyczny, dlatego warto wspierać rozwój od najmłodszych lat.

Czy warto udać się do poradni? Na to pytanie każdy musi znaleźć odpowiedź indywidualnie, zgodnie ze swoimi obserwacjami, oczekiwaniami i własnym sumieniem…

mgr Ewa Żero
nauczyciel wychowania przedszkolnego/specjalista ds. pedagogicznych i wychowawczych/pedagog specjalny